Wspomnienia z Warszawy

Kto choć raz uczestniczył w wycieczce organizowanej przez KGW z Witkowic dobrze wie, że wyjeżdżając musi liczyć się z niebezpieczeństwem braku chęci powrotu do domu. Tak było i tym razem. Wspaniała, rodzinna atmosfera, moc niezapomnianych przeżyć i bogaty program zwiedzania sprawił, że chciało się jeszcze, i jeszcze, i jeszcze…

Zaczęło się burzliwie. Gdy tylko wczesnym sobotnim rankiem autobus ruszył spod Domu Strażaka w Witkowicach rozległy się grzmoty i grupa wycieczkowiczów w strumieniach deszczu żegnała Witkowice. Ulewa nie trwała jednak długo, być może została gdzieś z tyłu, bo już po chwili zaświeciło słońce, które towarzyszyło uczestnikom przez całą drogę i wszystkie dni pobytu w Warszawie.

Program wycieczki był bardzo bogaty. Zaczęło się od zwiedzania Starego Miasta i Zamku Królewskiego. W kolejnych dniach uczestnicy wybrali się do Muzeum Powstania Warszawskiego i na Powązki Wojskowe, odwiedzili Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki oraz Pałac Kultury i Nauki. Ostatni dzień spędzili w parku w Wilanowie, zwiedzili Pałac i wybrali się na spacer po Łazienkach Królewskich. Wycieczkę zakończył  wspólny rejs gondolami.

galeria zdjęć⇓

Pierwszy dzień pobytu w stolicy upłynął na spacerze uliczkami Starego Miasta i odwiedzinach w Zamku Królewskim. Pani przewodnik barwnie opisywała historię tego historycznego centrum i zarazem najstarszej część miasta, założonej w XIII wieku jako gród książęcy i osada otoczona murami. Oprowadzając witkowian po komnatach Zamku Królewskiego zwróciła uwagę na dwa oryginalne obrazy Rembrandta („Dziewczyna w ramie obrazu” i „Uczony przy pulpicie”) oraz prace Bernarda Bellotta zw. Canaletto, nadwornego malarza ostatniego króla Polski Stanisława Augusta Poniatowskiego. Obrazy Canaletta były bezcenną pomocą przy powojennej odbudowie miasta.

Dzień zakończył się odpoczynkiem pod najstarszym i najwyższym świeckim pomnikiem w Warszawie, wzniesionym w 1644 roku z inicjatywy króla Władysława IV na cześć Zygmunta III Wazy, jego ojca, który przeniósł stolicę z Krakowa do Warszawy. Pomnik ma 22 metry wysokości, a postać króla mierzy 275 centymetrów. Trzymana w prawej dłoni szabla symbolizuje jego dzielność, a krzyż w lewej – nieustanną gotowość do walki ze złem. Według legendy opuszczenie przez króla szabli ku dołowi zwiastować będzie miastu zbliżającą się klęskę.

Podczas II wojny światowej pomnik runął, a jego roztrzaskaną kolumnę umieszczono przy Zamku, gdzie można ją oglądać do dnia dzisiejszego.

Kolejny dzień rozpoczął się od zwiedzania Muzeum Powstania Warszawskiego. Ulokowane w dawnej zajezdni tramwajowej muzeum, jest obecnie jednym z najchętniej odwiedzanych miejsc Warszawy. Otwarte w 60. rocznicę wybuchu walk o miasto, jest swoistym wyrazem hołdu warszawiaków dla tych, którzy walczyli i ginęli za wolną Polskę i jej stolicę. Ekspozycja przedstawia walkę i codzienność uczestników powstania warszawskiego na tle okupacyjnej grozy, złożonej sytuacji międzynarodowej, aż po powojenny terror komunistyczny i losy Powstańców w PRL. Za pomocą obrazów i dźwięków przedstawiono historię dni poprzedzających wybuch Powstania, kolejne jego fazy, a także wyjście Powstańców z Warszawy i ich dalsze losy.
Na powierzchni ponad 3000 m2 zostało pokazanych blisko 1000 eksponatów oraz 1500 fotografii i filmów.
Sercem Muzeum jest stalowy Monument, przechodzący przez wszystkie kondygnacje budynku. Na jego ścianach wyryte jest kalendarium Powstania, a dobiegające z niego brzmienie bijącego serca symbolizuje życie Warszawy w 1944 roku.

Szczególną atrakcję stanowi wieża muzealna, z której rozciąga się widok na Warszawę i Park Wolności z Murem Pamięci, na którym wyryto ponad 10 000 nazwisk poległych Powstańców. W centralnej części Muru zawieszony jest ważący 230 kg dzwon „Monter”, poświęcony gen. bryg. Antoniemu Chruścielowi. Jedną z niewątpliwych atrakcji Muzeum jest też replika samolotu bombowego Liberator B-24J.
Od 1 sierpnia, w specjalnie przygotowanej sali kinowej zwiedzający Muzeum mogą oglądać trójwymiarowy film “Miasto ruin”. To ponad pięć minut symulacji lotu „Liberatora” nad zniszczoną i wyludnioną Warszawą z 1945 roku. Obraz w sugestywny sposób oddaje grozę i skalę zniszczeń stolicy po II wojnie światowej.

Następnie uczestnicy wycieczki udali się do stacji metra, którym dotarli do Muzeum Błogosławionego Księdza Jerzego Popiełuszki.

Muzeum znajduje się na terenie parafii pod wezwaniem św. Stanisława Kostki, ostatnim miejscu pracy kapłana. Ekspozycja mieści się w podziemiach kościoła, rozmieszczona jest w dziesięciu salach, w których zgromadzono pamiątki związane z życiem, posługą i śmiercią księdza. Autorzy ekspozycji przedstawiają bł. ks. Jerzego jako kapłana, który odpowiedział na otrzymane znaki Boga i przez lata dojrzewał do męczeństwa. Pragnął być księdzem w określonych warunkach historycznych, dla ludzi, których Pan Bóg postawił na Jego drodze. Był świadkiem Chrystusa w trudnych czasach i wielu doprowadził do Boga swoim przykładem. Dał świadectwo o wartościach, które stanowią o godności człowieka i społeczeństwa – prawdzie, jedności, wolności, miłości miłosiernej i wierności.

Kolejnym punktem drugiego dnia zwiedzania był cmentarz Powązki Wojskowe, założony dopiero w na początku XX wieku, w roku 1912 jako cmentarz prawosławny. Zajmuje dziś powierzchnię ok. 24 ha.

Zwiedzający zobaczyli kwatery żołnierzy, którzy walczyli w polskich powstaniach, a także I i II Wojnie Światowej. Pochowani zostali tam żołnierze walczący podczas powstania listopadowego, styczniowego, wielkopolskiego, powstań śląskich, podczas wojny polsko-bolszewickiej, przewrotu majowego, jak również kampanii wrześniowej.

Na Cmentarzu znajduje się też kwatera „Na Łączce” gdzie w latach 1945-56 chowani byli zamordowani przez Urząd Bezpieczeństwa oraz symboliczna „Dolinka Katyńska”, która jest najważniejszym w mieście miejscem upamiętnienia ofiar zbrodni Katyńskiej. Liczne pomniki i tablice pamiątkowe również stanowią symboliczne miejsca pamięci. Najsłynniejszym z nich jest pomnik Gloria Victis (Chwała Zwyciężonym), upamiętniający żołnierzy walczących podczas II Wojny Światowej.

Jednak nie tylko żołnierze spoczywają na tym cmentarzu. Jest to nekropolia, gdzie obecnie odbywają się pochówki osobistości znanych i zasłużonych, jak m.in. Marek Kotański, Władysław Szpilman, Jacek Kuroń, pułk. Ryszard Kukliński, K.I. Gałczyński, Zbigniew Religa, Jan Brzechwa, Julian Tuwim, Zofia Nałkowska, Maciej Zębaty, Kazimierz Deyna, Kamila Skolimowska, Ryszard Kapuściński, Jerzy Kawalerowicz, Władysław Kopaliński i wielu, wielu innych. Znajduje się tam też kwatera Szarych Szeregów z grobami Alka, Rudego i Zośki,”Dolinka Katyńska” oraz kwatera związana z katastrofą samolotu PLL LOT z 1987 i 1980 roku.

Ostatnim tego dnia punktem zwiedzania był najwyższy (razem ze wspornikiem antenowym mierzy 237 m.) budynek w Polsce czyli Pałac Kultury i Nauki, znajdujący się w Śródmieściu Warszawy na placu Defilad. Po odwiedzeniu sal pałacu wycieczka udała się na XXX. piętro, by podziwiać piękną panoramę Stolicy. Niestety, dokładnie w momencie zatrzymania się windy na ostatnim piętrze rozpętała się burza. Wiatr był tak silny, że przewracał wszystko, co znajdowało się na tarasie widokowym. Widok, oczywiście, też był bardzo ograniczony.

Pałac Kultury i Nauki stanowił „dar narodu radzieckiego dla narodu polskiego”. Wybudowany w latach 1952–1955 według projektu radzieckiego architekta Lwa Rudniewa budynek inspirowany jest moskiewskimi drapaczami chmur, które z kolei inspirowane są amerykańskimi wieżowcami art déco. Architektonicznie jest to mieszanka socrealizmu i polskiego historyzmu. Obecnie budynek stanowi siedzibę wielu firm oraz instytucji użyteczności publicznej, takich jak kina, teatry, księgarnie, kluby sportowe, wyższe uczelnie (m.in. Collegium Civitas), instytucje naukowe oraz władz Polskiej Akademii Nauk. Organizowane są tam także różnego typu wystawy i targi, m.in. od 1958 przez wiele lat były organizowane tam Międzynarodowe Targi Książki i towarzyszące im kiermasze oraz przez kilka lat (na przełomie XX i XXI wieku) targi Komputer Expo. Mieści się w nim sala konferencyjno-widowiskowa na 3000 osób (Sala Kongresowa), Muzeum Techniki, Muzeum Ewolucji PAN, Muzeum Domków dla Lalek oraz Pałac Młodzieży wraz z basenem.

Przed głównym wejściem (od strony ul. Marszałkowskiej) znajdują się dwie rzeźby: Adama Mickiewicza dłuta Stanisława Horno-Popławskiego oraz Mikołaja Kopernika autorstwa Ludwiki Nitschowej.

Ostatni dzień wycieczki to spacer po ogrodach Wilanowa i alejami Łazienek Królewskich, zwiedzanie Pałacu w Wilanowie, a na koniec – rejs gondolami.

Pałac w Wilanowie to barokowy pałac wraz z rozległymi ogrodami nad jeziorem Wilanowskim, założony przez Jana III Sobieskiego. Historia pałacu w Wilanowie zaczyna się 23 kwietnia 1677 roku, kiedy to wioska, zwana jeszcze Milanów, stała się własnością Jana III Sobieskiego. Wkrótce nazwę zmieniono na Villa Nova (nowa willa), w nawiązaniu do tradycji antycznych, a potem spolszczono ją na Wilanów.

Początkowo zbudowana w tym miejscu rezydencja była niewielka, gdyż Augustyn Locci, nadworny architekt króla, otrzymał za zadanie wzniesienie jedynie parterowego dworu o układzie typowym dla zabudowy Rzeczpospolitej. Jednakże sukcesy militarne i wzrost znaczenia monarchy w następnych latach wpłynęły na znaczne poszerzenie pierwotnego projektu. W miejscu pierwszego dworu powstał pałac Jana III Sobieskiego, w kolejnym etapie wybudowano piętro, potem jadalnię  i wieże połączone z pałacem galeriami. Wielka rozbudowa prowadzona była w latach 1677-1696. Po jej zakończeniu budowla połączyła w sobie elementy dworu szlacheckiego, włoskiej willi ogrodowej i francuskiego pałacu w stylu Ludwika XIV.

Po śmierci króla Pałac stał się własnością jego synów, natomiast w 1720 roku mocno podupadłą rezydencję nabyła jedna z najbogatszych kobiet w ówczesnej Polsce – Elżbieta Sieniawska. Przez 9 kolejnych lat kontynuowała ona prace budowlane rozpoczęte przez Sobieskiego. Wtedy właśnie powstały boczne skrzydła, której to inwestycji król nie zdążył już zrealizować.

Po śmierci Sieniawskiej właścicielką Wilanowa została jej córka Maria Zofia Denhoffowa, po mężu Czartoryska. W 1730 roku Pałac na trzy lata znalazł się w rękach króla Augusta II Mocnego, który dokonał w rezydencji wielu zmian, W połowie XVIII wieku dobra wilanowskie odziedziczyła córka Czartoryskich, marszałkowa Izabela Lubomirska, za rządów której Wilanów znów zaczął błyszczeć dawnym blaskiem. W 69 lat później księżna marszałkowa przekazała Wilanów swojej córce i jej małżonkowi, Stanisławowi Kostce Potockiemu. To on właśnie w 1805 roku do północnej oficyny dobudował neogotycki budyneczek, gdzie umieścił jedno z pierwszych w Polsce ogólnodostępnych muzeów – dziś nie ma po nim śladu, zostało rozebrane w połowie XIX wieku.

Rodzina Potockich z Wilanowem związana była aż do 1892 roku, kiedy to ostatnia z rodu Aleksandra zapisała włości swemu kuzynowi Ksaweremu Branickiemu. W roku 1945 Pałac przejęty został przez Ministerstwo Kultury i Sztuki.

Pałac w Wilanowie należy do tych nielicznych zabytków w Warszawie, które w niezmienionej postaci przetrwały okres II wojny światowej. Od 1995 Pałacem i zespołem pałacowo-parkowym zarządza Muzeum Pałacu Króla Jana III w Wilanowie.

Pałac w Wilanowie jest w całości barokowy i jest efektem połączenia sztuki europejskiej ze staropolską tradycją budowlaną. Wystrój sztukatorski i malarski pałacu został wykonany przez znanych ówcześnie artystów takich jak Józef Szymon Bellotti, Jerzy Siemiginowski-Eleuter, Michelangelo Palloni, Claude Callot czy Jan Samuel Mock. Dekoracje w tarczach elewacji wykonał Francesco Fumo. Natomiast ornamenty z lat 20. XVIII wieku są dziełem Pietro Innocente Comparetiego. Rzeźby gabinetowe wykonał pracujący dla Lubomirskich Eliasz Hofmann.

Na elewacji frontowej umieszczony jest napis Quod vetus urbs coluit, nunc nova villa tenet („Co starodawne miasto Rzym czciło, teraz nowa willa posiada”), powyżej znajduje się złote słońce oświetlające tarcze herbowe Sobieskich (herb Janina) podtrzymywane przez putta oraz napis refulsit sol in clypeis („rozbłysnęło słońce na tarczach”), natomiast na attyce umieszczone są posągi Jowisza (symbol potęgi), Apollina (symbol sprawiedliwości) oraz Marsa (symbol waleczności), które mają gloryfikować króla Jana III Sobieskiego. Na elewacji można dostrzec motyw łuków triumfalnych. W środkowym łuku płaskorzeźba przedstawia triumf Jana III, który jedzie rydwanem. Nad jego głową unosi się wieniec laurowy trzymany przez uskrzydloną Victorię. Łuk przy północnej galerii sławi Marysieńkę Sobieską, zdobi go Venustas personifikująca wdzięk kobiecy. W części “niewieściej” pałacu na attyce stoją posągi Wenery, Junony i Cerery (piękno, płodność i wierność).

Na południowej fasadzie pałacu znajduje się płaskorzeźba zegara słonecznego, na którym przy godzinach 8, 12 i 16 znajdują się dzwonki. Nad głównym wejściem do pałacu znajduje się słońce – główny symbol króla Jana III Sobieskiego, zaraz obok dwie nimfy grające na trąbach podtrzymują wieniec.

Park przypałacowy stanowi integralną część kompleksu i razem z pałacem tworzy zespół pałacowo-parkowy. Znakomite warunki przyrodnicze nakłoniły samego króla Jana III Sobieskiego do osiedlenia się w tymże miejscu, tarasowy układ umożliwił ukształtowanie dwupoziomowego ogrodu z tarasem, kilkukrotnie przekształcanego wraz z kolejnymi przychodzącymi właścicielami.

Pierwszy okres historii parku to barok Jana III Sobieskiego, następnie czasy Sieniawskich, potem XIX-wieczny park angielski Stanisława Kostki Potockiego oraz czwarty, ukształtowany w połowie XIX wieku. Stanisław Kostka Potocki stworzył w północnej części ogrodów park krajobrazowy w stylu angielskim, ozdobiony stawami, mostkiem rzymskim oraz pomnikiem bitwy raszyńskiej. 45-hektarowy park został zrekonstruowany w latach 50. XX wieku według projektu profesora Gerarda Ciołka, kolejna rewitalizacja ogrodów ma miejsce w latach 2010-2011.

W skład parku wchodzi kilkanaście obiektów i miejsc. Pierwszym z nich jest gaj Akademosa znajdujący się w północno-zachodniej części parku. Można zobaczyć tam pomniki dwóch piewców wsi: Jana Kochanowskiego oraz Franciszka Karpińskiego. Tuż obok znajduje się ukształtowany regularny park z rzeźbą Trytona pośrodku. Jeszcze kawałek na północ znajduje się powstała w połowie XIX wieku oranżeria, obok, w 2010 roku, odkryto fundamenty dawnej budowli, prawdopodobnie zbiornika wodnego zasilającego fontanny ogrodowe oraz, być może, również i pałac.

Od wschodniej strony pałacu znajduje się barokowy ogród włoski, na terenie którego umieszczono 21 barokowych rzeźb, sprowadzonych do przypałacowego parku po II wojnie światowej z okolic Oławy, aby zastąpić rzeźby wywiezione z Polski przez Niemców. Na balustradzie tarasu za pałacem znajdują się cztery figury amorków prezentujące cztery fazy miłości. Poniżej tarasu znajduje się powojenna fontanna, a przy niej wejście do trzech dawnych, podziemnych grot. Na północ od ogrodu, wzdłuż zachodniego brzegu Jeziora Wilanowskiego roztacza się park angielski, w którym znajduje się pompownia z połowy XIX wieku, zaprojektowana przez Henryka Marconiego – stąd pompowana była woda do fontann w całym parku. Służyła ona też jako „siedziba” straży pożarnej, gdyż wewnątrz budynku, za ogromnymi drzwiami stał wóz straży pożarnej.

Kolejnym obiektem jest chińska altanka wymyślona przez Stanisława Kostkę Potockiego jako miejsce spotkań. Wzdłuż jeziora, na usypanej grobli, rośnie bardzo dużo szczególnie wartościowych okazów topoli białej. Dalej na północ znajduje się mostek rzymski, przerzucony nad kanałem łączącym Jezioro Wilanowskie ze specjalnie wykopanym stawem, oraz pomnik Bitwy Raszyńskiej.

Na południe od barokowego ogrodu znajduje się rozległy park angielsko-chiński ze stawem południowym, gdzie niegdyś rozpoczynały się zabudowania folwarku, a staw służył jako staw rybny. Przy stawie znajduje się obelisk z urną ku czci Ignacego Potockiego, przeniesiony tutaj ze zrujnowanego Gucin-Gaju oraz sarkofag Stanisława Kostki Potockiego. W tej części parku znajduje się jeszcze kaskada Potoku Służewieckiego, który kawałek dalej wpada do Jeziora Wilanowskiego oraz wzgórze z kolumną z krzyżem maltańskim. Do południowej oficyny pałacu przylega jeszcze neorenesansowy ogród kwiatowy w stylu francuskim, urządzony przez Bolesława Podczaszyńskiego w połowie XIX wieku. Natomiast w budynku dawnej ujeżdżalni mieści się dziś Muzeum Plakatu.

Muzeum Łazienki Królewskie to Zespół Pałacowo-Ogrodowy obejmujący park oraz liczne obiekty zabytkowe. Park powstał po przekształceniu dawnego dziko rosnącego lasu, gdzie „przetrzymywano” w naturalnych warunkach zwierzynę. W XVIII wieku Łazienki stały się najpiękniejszym układem przestrzennym Warszawy i jednym z najpiękniejszych w Europie, zachwycającym na równi zielenią jak i architekturą.

Łazienki, pełnią dziś różnorodne funkcje: są placówką muzealną, miejscem wydarzeń o charakterze kulturalnym, naukowym, rozrywkowym a także ulubionym miejscem spacerów. Są także ważnym miejscem dla melomanów. Od wielu lat, u stóp najsłynniejszego na świecie pomnika Fryderyka Chopina, w sezonie letnim, w soboty i niedziele odbywają się koncerty fortepianowe.

Pałac na Wyspie – perła polskiej architektury, jeden z symboli Warszawy, jest najważniejszym budynkiem na terenie Ogrodu. Jego historia jest ściśle związana z panowaniem Stanisława Augusta Poniatowskiego – ostatniego króla Polski. To on podjął decyzję o rozbudowaniu małego pawilonu Łaźni Lubomirskiego i stworzeniu w tym miejscu jednej ze swoich rezydencji. Pałac, choć zniszczony, przetrwał II wojnę światową. Został ponownie udostępniony zwiedzającym w 1960 roku.

Kolejne obiekty zabytkowe to: Pałac Myślewicki – usytuowany na zamknięciu drogi, prowadzącej od strony miasta i utrzymany w stylu wczesnego klasycyzmu – należy do nielicznych, zachowanych w Warszawie przykładów tej fazy stylowej. Oryginalną stroną budowli jest nie tylko ćwierćkolisty zarys skrzydeł, ale i szczególny kształt dachu, mający być odwołaniem się do wzorców sztuki chińskiej.

Biały Domek przy Promenadzie Królewskiej – wzniesiony w 1774 roku wg projektu Dominika Merliniego, z polecenia Stanisława Augusta Poniatowskiego – zbudowany na planie kwadratu. Budynek stanowi oryginalną pamiątkę z czasów stanisławowskich, bo choć zdewastowany, nie uległ zniszczeniu podczas ostatniej wojny. Zachowały się unikalne wnętrza z malowidłami groteskowymi w Sali Jadalnej, oryginalnymi tapetami chińskimi (z II poł. XVIII wieku) w Bawialni oraz Gabinetem w formie altany z malarską dekoracją Jana Bogumiła Plerscha. W Sypialni stoi autentyczne łoże króla.

Stara Pomarańczarnia – we wschodnim jej skrzydle znajduje się wspaniałe wnętrze, zaliczane do nielicznych na świecie przykładów autentycznego teatru dworskiego. Wnętrze wykonane jest z drewna a widownia, złożona z parteru i lóż, ma bogatą dekorację malarską. Zachodnie skrzydło zawierało mieszkania dla służby i pokoje gościnne.

Wielka Oficyna, zwana także Podchorążówką to położony we wschodniej części ogrodu piętrowy budynek. Za panowania Stanisława Augusta w budynku mieściła się kuchnia i oficyny z mieszkaniami.
W 1822 roku budynek został przekazany Szkole Podchorążych Piechoty i stąd wywodzi się jego obecna nazwa.
Gmach ten zapisał się w dziejach Narodu Polskiego, gdyż to tu właśnie Piotr Wysocki wezwał podchorążych do broni, rozpoczynając powstanie listopadowe.

Amfiteatr – został otwarty w rocznicę elekcji króla Stanisława Augusta, 7 września 1791 roku. Zbudowany wg. projektu Jana Christiana Kamsetzera nad brzegiem stawu. Wzorowany jest na antycznych budowlach. Widownia przypomina teatr w Herkulanum i zwieńczona jest posągami słynnych dramaturgów, zaś scena imituje ruiny Forum Romanum. Oryginalnym rozwiązaniem jest oddzielenie widowni od sceny wodą.

Na terenie Parku można też zobaczyć szereg pawilonów, w których obecnie mieszczą się galerie, muzea oraz wystawy czasowe. Kilka z nich zostało zaadaptowanych na restaurację, przedszkole oraz magazyn rzeźb.

W Parku Łazienkowskim niemal na każdym kroku można natknąć się na niezwykłe rzeźby i pomniki – do najważniejszych z nich należą: pomnik Jana III Sobieskiego, pomnik Fryderyka Chopina oraz pomnik Henryka Sienkiewicza.

Autor: kf

Opublikowano 7 października 2016