Z kart historii
Położenie geograficzne, początki i dzieje Witkowic
Witkowice to niewielka wieś leżąca na Pogórzu Karpackim, nad potokiem uchodzącym z prawego brzegu do rzeki Soły. Położone są u podnóża Beskidu Małego, na północny-wschód od miasteczka Kęty.
Odległość od miasta i stacji kolejowej wynosi 7 km. Od wschodu Witkowice graniczą z miejscowością Nidek, od południa z Bulowicami, w kierunku zachodnim z Nową Wsią i z Malcem, w kierunku zaś północnym z Osiekiem.
Teren Witkowic jest pagórkowaty o łagodnych zboczach, pocięty dolinami i potokami. Okolica wraz z Witkowicami wznosi się średnio od 300 do 350 m. n.p.m. Najwyższa wysokość we wsi to 318 m.
Z tego najwyższego wzniesienia roztacza się rozległy widok w kierunku południowym, gdzie na widnokręgu można dostrzec zamek w Bulowicach oraz malownicze Pogórze Beskidu Małego, na którego stoku stały niegdyś gotyckie mury zamku Wołka, gniazdo zbójców z XIV i XV wieku. Kierując wzrok dalej, na południowy zachód, można dostrzec góry właściwego Beskidu, z których bierze początek Wisła. Na zachód teren obniża się ku dolinie Soły i widać jedynie lasy iglaste. Dostrzec też można tereny starej piastowej dzielnicy – Ziemi Śląskiej. Patrząc na północny zachód, ujrzymy szyb kopalni węgla kamiennego w Brzeszczach. Od strony północnej natomiast widnieją kominy zakładów chemicznych w Oświęcimiu. Na wschód widok jest ograniczony z powodu pofałdowania terenu.
Obszar Witkowic wynosi 1152 ha. Dawna ziemia krakowska, nazwana w XV wieku Małopolską, zajmowała obszar sześciu kasztelanii: krakowskiej, oświęcimskiej, olkuskiej, brzeskiej, chojnickiej i sądeckiej. Starodawna kasztelania oświęcimska granicami swymi obejmowała tereny Oświęcimia, Żywca, Kęt (w tym również Witkowic), Wadowic, Suchej i Zatora. Nakreślenie dokładnych granic tych ziem napotyka na duże trudności. Zadania tego podjął się J. Putek w swojej pracy O zbójnickich zamkach, heretyckich zborach i oświęcimskiej Jerozolimie (Kraków 1938), wymieniając w dawnej ziemi oświęcimskiej miasta: Oświęcim, Żywiec, Kęty, i Wadowice oraz 325 osad, między innymi: Witkowice (Mosgrunt). Księstwo oświęcimskie w tym okresie obejmowało 1872 km². Od X wieku, to jest od powstania państwa polskiego, tereny te wchodziły w skład ziemi krakowskiej. Trzeba też podkreślić, że ziemie Księstwa Oświęcimskiego w tych wiekach wyglądem oczywiście zupełnie odbiegały od czasów nam współczesnych. Roli uprawnej było mało i to przeważnie w pobliżu miast. Wielkie przestrzenie zajmowały lasy i ogromne bory, błonia, stawy i bagna, a znaczna część ludności żyła z hodowli bydła, łowiectwa i rybołówstwa. W XIII wieku zaczęto zakładać na ziemi oświęcimskiej pierwsze osady niemieckie. Wśród nich były między innymi: (Mosgrunt) Witkowice, Schreibersdorf (Pisarzowice), Liebenwerde (Kęty), Wilhelmsau (Wilamowice).
Jak zaświadczają dokumenty, założenie wsi Mosgrunt (Witkowice) przypada na rok 1272 za panowania Władysława I, syna Mieszka II. Po pierwszy rozbiorze Polski w 1772 roku Witkowice znalazły się w zaborze austriackim i należały wówczas do powiatu zatorskiego, później do Kęt. W roku 1820 Witkowice wraz z całą ziemią oświęcimską przyłączone zostały do tzw. niemieckich krajów związkowych, co spowodowało wprowadzenie w szkołach języka niemieckiego (wg pracy księdza Mydlarza). Do nauczania w języku polskim wrócono 30 lat później.
Źródło: „Zarys dziejów oświaty w Witkowicach” Urszula Warmuz – Raś Witkowice 2013